Wyegzekwowanie przez komornika wynagrodzenia na rzecz byłego pracownika a rozliczenie składek ZUS

Spółka z o.o. wyrokiem sądu została zobowiązana do wypłaty byłemu pracownikowi zaległego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe (w wysokości 2.500 zł). Przez przeoczenie księgowej przelew nie poszedł do pracownika, a pracownik skierował sprawę do komornika, który zajął konto pracodawcy i przekazał pracownikowi kwotę wynagrodzenia brutto. Czy w takiej sytuacji można uznać, że to sam pracownik powinien za siebie opłacić składki ZUS?

Stosownie do art. 17 i 46 ustawy o sus obowiązek obliczenia, potrącenia z dochodów ubezpieczonych, rozliczenia i opłacenia składek za zatrudnionych pracowników spoczywa wyłącznie na pracodawcy, pełniącym rolę płatnika składek za ubezpieczonych. Powołana ustawa nie przewiduje żadnego innego trybu postępowania (rozliczania i opłacania składek na przedmiotowe ubezpieczenia przez komornika, który wyegzekwował na rzecz pracowników należności z tytułu umowy o pracę, czy bezpośrednio przez ubezpieczonego). Tym samym, jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tutaj wynagrodzenie za nadgodziny) od komornika w wyniku prowadzonego postępowania egzekucyjnego, to obowiązek sporządzenia wymaganych dokumentów rozliczeniowych oraz terminowego opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, należnych zarówno w części finansowanej przez pracodawcę, jak i przez pracownika obciąża wyłącznie pracodawcę. To, że osoba ta nie jest już pracownikiem nie zwalnia pracodawcy z powyższych obowiązków.

Wyegzekwowanie przez komornika na rzecz pracownika kwoty wynagrodzenia "brutto", nie powoduje, że pracodawca jest zwolniony z przekazania do ZUS całości należnych składek. Może natomiast dochodzić od byłego pracownika zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów, które zobowiązany był ponieść pracownik tytułem współfinansowania składek na ubezpieczenia społeczne.

Inaczej jest jeśli chodzi o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie z art. 84 ust. 2 w związku z art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacona przez byłego pracownika bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany przez właściwy oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

Rozliczenie należnych składek powinno nastąpić w dokumentach rozliczeniowych sporządzanych za miesiąc, w którym kwota wyegzekwowanego przez komornika wynagrodzenia za pracę, zostanie postawiona do dyspozycji byłego pracownika, tj. za miesiąc, w którym nastąpi wypłata lub przekazanie środków na jego rachunek bankowy.

Opłacenie należnych składek oraz przekazanie do ZUS wymaganych dokumentów rozliczeniowych powinno nastąpić z zachowaniem obowiązującego płatnika składek terminu płatności. W imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA (z kodem tytułu ubezpieczenia 30 00 X X) złożonym za byłego pracownika pracodawca powinien:

wykazać uzyskany przychód, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz dokonać rozliczenia całość należnych składek, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o sus,
wykazać uzyskany przychód, w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, po pomniejszeniu go o składki na ubezpieczenia społeczne w części podlegającej sfinansowaniu przez pracownika oraz wykazać składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości "0".

Ponadto pracodawca opłaca składki na Fundusz Pracy i FGŚP (zakładając, że pracownik nie osiągnął wieku wynoszącego co najmniej 55 lat kobieta i co najmniej 60 lat mężczyzna).

Pracodawca od wyegzekwowanego przez komornika wynagrodzenia nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Zgodnie z art. 42e ustawy o pdof, w przypadku gdy za zakład pracy wypłaty świadczeń z tytułu stosunku pracy dokonuje komornik sądowy lub podmiot niebędący następcą prawnym zakładu pracy, przejmujący jego zobowiązania wynikające ze stosunku pracy jest on obowiązany, jako płatnik, do poboru zaliczki na podatek, stosując do wypłacanych świadczeń najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pdof, czyli 18%. Przy obliczaniu zaliczki, uwzględnia się:

koszty uzyskania przychodu w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o pdof, czyli w wysokości podstawowej 111,25 zł,
składki na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o pdof, potrącone w danym miesiącu, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Zaliczkę obliczoną w powyższy sposób zmniejsza się o kwotę:

o której mowa w art. 32 ust. 3 ustawy o pdof, czyli kwotę zmniejszającą podatek w wysokości wynoszącej aktualnie 46,33 zł,
składkę na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b ustawy o pdof, pobraną w danym miesiącu ze środków podatnika.

Z powołanego przepisu wynika, że komornik przy ustalaniu zaliczki powinien przychód podlegający opodatkowaniu pomniejszyć o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne, a podatek o pobraną składkę zdrowotną (w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru). Jak już jednak wyżej wskazano, komornik od wyegzekwowanego wynagrodzenia nie pobiera ww. składek, a tym samym przy ustalaniu zaliczki nie może dokonać odliczenia składek odpowiednio od przychodu na ubezpieczenia społeczne i od zaliczki na ubezpieczenie zdrowotne.