Podatkowe rozliczanie składek ZUS przedsiębiorcy

Osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacają składki ZUS. Sposób rozliczenia w ramach tej działalności składek na ubezpieczenia społeczne może być różny - w zależności od formy jej opodatkowania. Składka na ubezpieczenie zdrowotne zawsze odliczana jest od podatku. Natomiast składka na Fundusz Pracy u niektórych podatników może stanowić koszt uzyskania przychodów.

Ubezpieczenia społeczne

Przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej lub podatkiem liniowym sam decyduje, czy składki określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, które zapłacił bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, zaliczy do kosztów uzyskania przychodów z tej działalności, czy też odliczy je od dochodu uzyskanego z tej działalności. Tak wynika z art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a) i ust. 13a oraz art. 30c ust. 2 i 3 ustawy o pdof. Trzeba przy tym pamiętać, że rozliczeniu podlegają składki ZUS zapłacone. Przedsiębiorca nie może odliczyć od dochodu ani zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów niezapłaconych składek społecznych.

Należy dodać, że odliczenie od dochodu (przychodu) nie dotyczy składek społecznych, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o pdof albo dochód, od którego na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Składki te nie mogą też być zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie (art. 26 ust. 13a oraz art. 30c ust. 3 ustawy o pdof).

Możliwości wyboru sposobu rozliczenia składek na ubezpieczenia społeczne nie mają natomiast podatnicy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem ewidencjonowanym. Podatnicy ci składki na ubezpieczenia społeczne w ramach prowadzonej działalności mogą wyłącznie odliczyć od przychodów (art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym…). Wynika to z tego, że przy tej formie opodatkowania nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów.

Z kolei przedsiębiorcy opodatkowani kartą podatkową w ogóle nie rozliczają w tej działalności składek na ubezpieczenia społeczne.

Składki na ubezpieczenia społeczne opłacone z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej mogą też być odliczone od dochodu (przychodu) z innego źródła niż działalność, np. w zeznaniu rocznym od dochodu ze stosunku pracy. Dlatego podatnicy powinni pilnować, by składek tych nie rozliczyć podwójnie. Składki na ubezpieczenia społeczne mogą być bowiem:

odliczone od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej albo
odliczone od dochodu opodatkowanego podatkiem liniowym albo
zaliczone do kosztów uzyskania przychodów u podatników opodatkowanych według skali podatkowej lub podatkiem liniowym albo
odliczone od przychodów opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym.

Nieopłacone składki na ubezpieczenia społeczne, składka na ubezpieczenie zdrowotne i składka na Fundusz Pracy nie podlegają rozliczeniu w prowadzonej działalności.

Ubezpieczenie zdrowotne

Zapłacona przez przedsiębiorcę składka na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, podlega odliczeniu od podatku. Odliczenie nie obejmuje jednak pełnej zapłaconej kwoty, lecz jej część stanowiącą 7,75% podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Możliwość odliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne mają przedsiębiorcy opłacający:

podatek dochodowy według skali podatkowej (art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof),
podatek liniowy (art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof),
ryczałt ewidencjonowany (art. 13 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym…),
podatek w formie karty podatkowej (art. 31 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym…).

Kwoty zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, które nie zostały odliczone od podatku z tej działalności w trakcie roku, mogą być odliczone w zeznaniu rocznym od podatku ustalonego od innych dochodów (przychodów).

Obniżenia podatku nie dokonuje się w odniesieniu do składek zdrowotnych, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o pdof albo dochód, od którego na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie podlega ujęciu w kosztach uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 58 ustawy o pdof).

Fundusz Pracy

Składki zapłacone przez przedsiębiorcę na Fundusz Pracy nie podlegają odliczeniu od dochodu (przychodu). Zapłaconą składkę na Fundusz Pracy przedsiębiorca może wyłącznie uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów. Możliwość taką ma jednak tylko podatnik opodatkowany według skali podatkowej lub podatkiem liniowym. Podatnicy opłacający ryczałt ewidencjonowany lub podatek w formie karty podatkowej w ogóle nie uwzględniają tej składki w firmowych rozliczeniach (przy tych formach opodatkowania nie rozlicza się bowiem kosztów uzyskania przychodów).

Trzeba zaznaczyć, że w spółce osobowej może mieć miejsce sytuacja, iż tylko jeden ze wspólników opłaca składkę na Fundusz Pracy. Wówczas to ten wspólnik jest płatnikiem tej składki, a nie spółka i tylko ten wspólnik może całą tę składkę zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Składka na Fundusz Pracy zapłacona przez tego wspólnika nie będzie natomiast kosztem podatkowym u pozostałych wspólników. Podobnie składki na ubezpieczenia społeczne są kosztem u tego wspólnika, który je opłacił (lub podlegają odliczeniu od dochodu tego wspólnika).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym… (Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm.)