Składki ZUS za osoby skazane zatrudnione na podstawie skierowania do pracy

Zamierzamy przyjąć do pracy na podstawie skierowania osoby skazane. Czy z tego tytułu zgłosić je do ubezpieczeń w ZUS? Jeśli tak, to jakie składki trzeba będzie za nie opłacać?

Zakład pracy zatrudniający osobę skazaną na podstawie skierowania do pracy powinien zgłosić ją do ubezpieczeń społecznych na druku ZUS ZUA, a następnie rozliczać składki ZUS od przysługującego jej wynagrodzenia za pracę.

Osoba skazana może być zatrudniona m.in. na podstawie skierowania do pracy (art. 121 § 2 K.k.w.). Decyzję w tej sprawie podejmuje dyrektor zakładu karnego. Między skazanym a przedsiębiorcą go zatrudniającym na podstawie skierowania nie powstaje stosunek pracy. W stosunku do skazanych zatrudnionych na podstawie skierowania do pracy nie stosuje się zatem przepisów prawa pracy, z wyjątkiem przepisów dotyczących czasu pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 121 § 9 K.k.w.).

Osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania podlegają:

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 6 ust. 1 pkt 8 ustawy o sus),
dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ust. 2 ustawy o sus),
obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ustawy o sus).

Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne powstają od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy i trwają do dnia zakończenia wykonywania tej pracy (art. 13 pkt 8 ustawy o sus). Natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego mogą one przystąpić w terminie przez siebie wskazanym, z tym że objęcie tym ubezpieczeniem nastąpi od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w ZUS, chyba że zostanie dokonane w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych (art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o sus).

Podstawę wymiaru składek na ww. ubezpieczenia stanowi przysługujące osobom wykonującym odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania wynagrodzenie za pracę (art. 18 ust. 4a ustawy o sus).

Przepisy ustawy zdrowotnej w katalogu osób objętych obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym nie wymieniają osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Tym samym z tego tytułu nie podlegają one ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 102 pkt 1 K.k.w., skazany ma prawo do świadczeń zdrowotnych. Zapewnia mu się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne (art. 115 ust. 1 K.k.w.).

Składki na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i FGŚP

Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Tak wynika z art. 259 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz. U. poz. 620). Za te osoby opłaca się też składkę na Fundusz Solidarnościowy. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1848), do obowiązkowych składek na Fundusz Solidarnościowy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy. Składki na Fundusz Solidarnościowy oblicza się łącznie ze składkami na Fundusz Pracy w wysokości sumy stóp procentowych tych składek (2,45% podstawy wymiaru) i wykazuje w deklaracji rozliczeniowej w łącznej kwocie. Co istotne, są one obowiązkowe za osoby, które nie osiągnęły wieku co najmniej 55 lat - kobieta i co najmniej 60 lat - mężczyzna.

Za te osoby nie opłaca się składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej FGŚP). Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2025 r. poz. 433 ze zm.), składki na FGŚP opłacają za pracowników pracodawcy objęci przepisami tej ustawy. Powołana ustawa w art. 10 zawiera własną definicję pracownika. Nie obejmuje ona jednak osoby wykonującej odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Tym samym nie ma obowiązku opłacania za nie składek na FGŚP.

Zwracamy uwagę! Podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń osoby wykonującej pracę na tej podstawie na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia 08 00 X X, następnie rozlicza składki ZUS, a po zakończeniu pracy wyrejestrowuje z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA.