Niższy ZUS dla przedsiębiorcy pracującego na rzecz byłego pracodawcy

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej opłacam składki na ubezpieczenia społeczne od ulgowej podstawy wymiaru, tj. od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Czy to prawda, że przez cały okres korzystania z tej preferencji nie mogę świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy?

Tak. Warunek niewykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy dotyczy całego 24 miesięcznego okresu ulgowego ZUS.

Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia ma przedsiębiorca, o którym mowa w art. 18a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.). Z ulgi tej może skorzystać osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221) lub innych przepisów szczególnych.

Od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca br. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3.490 zł, a od 1 lipca br. do 31 grudnia br. wyniesie ono 3.600 zł. To oznacza, że ulgowa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla ww. przedsiębiorcy w 2023 r. wynosi odpowiednio od:

1 stycznia br. do 30 czerwca br. - 1.047 zł (30% z kwoty 3.490 zł),
1 lipca br. do 31 grudnia br. - 1.080 zł (30% z kwoty 3.600 zł).

Z powyższej ulgi nie może skorzystać każdy przedsiębiorca. Nie przysługuje ona bowiem przedsiębiorcy, który m.in. wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał, m.in. w ramach stosunku pracy, czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Jeżeli więc w trakcie korzystania z preferencyjnego ZUS przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zacznie wykonywać tożsame czynności, które wykonywał na rzecz byłego pracodawcy (w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym), wówczas od dnia podjęcia działalności na rzecz byłego pracodawcy utraci on prawo do przedmiotowej ulgi. Będzie zatem zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne na ogólnych zasadach, czyli od podstawy wymiaru nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. To obliguje wtedy taką osobę do złożenia odpowiednich druków ubezpieczeniowych, w tym m.in. do zgłoszenia się do ubezpieczeń w ZUS z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 X X (lub 05 12 X X - gdy jest rencistą).

Natomiast po zakończeniu świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy przedsiębiorca będzie mógł ponownie korzystać z tej preferencji i tym samym opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru, aż do czasu upływu 24 pełnych miesięcy kalendarzowych (licząc od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej). Ponownie powinien więc wyrejestrować się z ubezpieczeń z kodem 05 10 X X (lub odpowiednio 05 12 X X) i następnie zgłosić do ubezpieczeń z kodem 05 70 X X (lub odpowiednio 05 72 X X).

Z powyższego wynika wniosek, iż na okres świadczenia usług na rzecz byłego pracodawcy przedsiębiorca utraci prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od 30% kwoty minimalnej płacy.

Przykład

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2023 r. Wcześniej, tj. do końca grudnia 2022 r., był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie budowlanej. Od pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej opłaca za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (spełnia bowiem warunki wymagane dla korzystania z tej ulgi). W okresie od 1 marca br. do 31 maja br. jako przedsiębiorca świadczy usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy (czyli firmy budowlanej) i są to te same czynności, które wykonywał u niego podczas pracowniczego zatrudnienia.

Od 1 marca 2023 r. przedsiębiorca jest zobowiązany m.in.:

zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia 05 10 0 0,
opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2023 r. - od kwoty 4.161 zł).

Od 1 czerwca 2023 r. przedsiębiorca zaprzestanie świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy. Wobec tego od 1 czerwca br. nabędzie ponownie prawo do opłacania składek społecznych od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (prawo do tej ulgi utraci od 1 stycznia 2025 r.). Będzie więc zobowiązany dokonania stosownych zgłoszeń w ZUS.

Warto zwrócić uwagę na wyrok SN z dnia 12 lutego 2013 r., sygn. akt II UK 184/12, w uzasadnieniu którego wskazał on, że celem wprowadzenia dla przedsiębiorców omawianej regulacji było przeciwdziałanie sytuacjom, w których pracodawcy wymuszaliby na pracownikach rozwiązanie stosunku pracy i przejście na tzw. samozatrudnienie, tj. rozpoczęcie działalności gospodarczej i prowadzenie jej w oparciu o obowiązki (czynności) realizowane w ramach stosunku pracy. Tylko tak rozumiany cel uzasadnia, zdaniem SN, ograniczenie stosowania wspomnianej ulgi w składkach w odniesieniu do niektórych osób, które po raz pierwszy podejmują działalność gospodarczą.