Składki ZUS i zaliczka na podatek od wartości bonów żywieniowych

Przekazujemy pracownikom bony żywieniowe o wartości nieprzekraczającej 190 zł, uprawniające do korzystania z gotowych posiłków z możliwością zakupu produktów niezbędnych do ich przygotowania. Czy wartość takiego świadczenia należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek ZUS i opodatkowania? Nadmieniamy, że nie mamy obowiązku zapewniania pracownikom posiłków wynikających z przepisów bhp.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy o sus oraz art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o pdof, za przychód ten uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Bony żywieniowe spełniają przesłanki do zakwalifikowania jako przychód ze stosunku pracy, bowiem za taki należy uznać przysporzenie majątkowe mające źródło w łączącym strony stosunku pracy. Nie wszystkie przychody podlegają jednak oskładkowaniu. Wyłączenia przedmiotowe zawiera m.in. rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 z późn. zm.), dalej rozporządzenie składkowe. Na mocy § 2 ust. 1 pkt 11 powołanego rozporządzenia, podstawy wymiaru składek ZUS nie stanowi wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł. Cytowany przepis nie określa formy ani rodzaju udostępnianych posiłków, zastrzega tylko, żeby pracownikowi nie był wypłacany z tego tytułu ekwiwalent pieniężny. Ustawodawca nie zawarł definicji legalnej pojęcia posiłek. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego "posiłek" oznacza "coś do zjedzenia, pożywienia się, pożywienie jedzone dla zaspokojenia głodu". Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z 24 września 2015 r. (sygn. akt I UK 205/15, M.P.Pr. 2016/1/46-48) interpretując powołany wyżej przepis rozporządzenia składkowego wyjaśnił, że: "(...) brak (...) definicji ustawowej nie uprawnia do przyjęcia, że »posiłek« jest tożsamy z »produktem spożywczym«. (...)

Stąd istotne jest, aby bony udostępniane pracownikom na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. uprawniały pracowników do otrzymania posiłku w postaci gotowej, przetworzonej, a nie do nabywania produktów spożywczych służących do jego przygotowania.

(...) stwierdzić należy, iż do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy zaliczyć wartość bonów żywieniowych, które uprawniają do nabywania produktów spożywczych, bowiem na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. zwolnione z oskładkowania są wyłącznie wartości bonów uprawniających do spożycia posiłku, który nadaje się do tego celu w miejscu i czasie pracy u zainteresowanego pracodawcy (w stołówkach, barach, punktach gastronomicznych). (...)".

ZUS Takie też stanowisko przyjmuje ZUS. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z 29 czerwca 2017 r. (znak WPI/200000/43/731/2017) wskazał, że: "(...) Na podstawie punktu 11 powołanego rozporządzenia (składkowego - przypis redakcji) z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe możliwe będzie wyłączenie kuponów żywieniowych o wartości do 190 zł uprawniających wyłącznie do wymiany na posiłek w placówkach gastronomiczno-restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach. Kupony żywieniowe mogą być realizowane wyłącznie w placówkach gastronomicznych oferujących posiłki w formie gotowych do spożycia dań. (...)".

ZUS Analogicznie wyjaśnił w interpretacji indywidualnej z 9 stycznia 2017 r. (znak DI/100000/43/1299/2016), w której czytamy: "(...) Ustawodawca nie ograniczył formy dofinansowania przez pracodawcę do posiłków tj. nie określił, iż pracodawca jest uprawniony do udostępniania tylko bonów czy talonów. Jednak wartość takich bonów, talonów, kart żywieniowych (...) może korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jedynie wtedy, gdy są one realizowane co do zasady w placówkach gastronomiczno-restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach. Nie podlegają natomiast wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne bony żywieniowe realizowane w sieciach/punktach handlowych, uprawniające do zakupu produktów spożywczych w ogólności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z ww. rozporządzeniem posiłki mają być gotowe do spożycia. (...)".

W świetle powyższych wyjaśnień bony żywieniowe, o których mowa w pytaniu, nie spełniają warunków uprawniających do wyłączenia ich wartości z oskładkowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia składkowego.

Wartość bonów żywieniowych przekazywanych pracownikom, finansowanych przez pracodawcę nieobowiązanego do zapewnienia takiego świadczenia na podstawie przepisów bhp, podlega opodatkowaniu. Przepis art. 21 ustawy o pdof nie zwalnia takiego rodzaju przychodu z opodatkowania.